در بازار ارزهای دیجیتال نیز مانند هر بازار مالی دیگری اصطلاحات پیچیده و گاها عجیب مانند قراردادهای آتی، بازار گاوی و خرسی و… کم نیست. در این مقاله با همتاپی همراه باشید تا با مفهوم قراردادهای آتی آشنا شوید.
قراردادهای آتی
قرارداد آتی (Future Contracts) نوعی معامله است که از آن در بازارهای مالی استفاده می‌شود و به تریدرها، سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان اجازه می‌دهد درباره قیمت آینده ارزهای دیجیتال گمانه‌زی کنند. قراردادهای آتی بین دو نفر منعقد می‌شود و در آن دو طرف با هم توافق می‌کنند در تاریخ مشخص (تاریخ انقضا یا Expiration Date) مقدار خاصی از کالا را با قیمت تعیین‌شده خرید و فروش کنند. براساس تعریف ارائه شده برای قراردادهای آتی در وب سایت اینوستوپدیا: در یک قرارداد آتی طرفین معامله می‌بایست تا زمان سر رسید، مفاد ارائه شده در قرارداد را محقق کنند و با رسیدن به این تاریخ دارایی مورد نظر را با قیمت تعیین شده در قرارداد خرید یا فروش کنند.
به طور دقیق‌تر قراردادهای آتی به شکل موقعیت‌های خرید (Long) و فروش (Short) بسته می‌شوند. در موقعیت خرید (پوزیشن لانگ)، خریدار قبول می کند دارایی مورد نظر را با قیمت مشخص در تاریخ ذکر شده در قرارداد بخرد. در موقعیت فروش (پوزیشن شورت) نیز فروشنده متعهد می‌شود کالای مشخص شده را در تاریخ سررسید قرارداد با قیمت تعیین شده بفروشد. نکته بسیار مهم در قراردادهای آتی قانون‌گذاری‌هایی مانند حجم قرارداد و نرخ سود روزانه در آن می‌باشد که در قراردادهای آتی ارز دیجیتال طبق توافق طرفین ایجاد می‌شوند.
آیا قرارداد آتی همان پیمان آتی است؟
بسیاری بر این باورند که قراردادهای آتی (future contract) همان پیمان آتی (forward contract) می‌باشند؛ اگرچه این دو ماهیت یکسانی دارند و در مواردی مانند تعیین قیمت و زمان تحویل دارایی بصورت مشابه عمل می‌کنند اما تفاوت‌های زیادی دارند. در واقع پیمان آتی یک نمونه غیراستاندارد از قراردادهای آتی است؛ بنابراین ریسک آن بیشتر از قراردادهای آتی می‌باشد.
- نوع بازار این قراردادها با هم فرق دارد. در بازار بورس از قراردادهای آتی و در فرا بورس از پیمان آتی استفاده می‌شود. شفافیت قیمتی قراردادهای آتی بیشتر از پیمان آتی است.
- در معاملات قراردادهای آتی بین خریداران و فروشندگان واسطه‌ای تحت عنوان اتاق پایاپای وجود دارد. این اتاق وجه تضمین معامله را از دو طرف دریافت می‌کند. در پیمان آتی چنین چیزی وجود ندارد و پرداخت و عدم پرداخت وجه تضمین و مبلغ آن براساس توافق طرفین قرارداد تعیین می‌شود. به همین دلیل می‌توان گفت که قراردادهای آتی از پشتوانه قابل اعتمادتری برخوردار می‌باشند.
- معمولا در پیمان آتی در تاریخ تسویه و تنها یکبار انجام می‌شود؛ اما در قراردادهای آتی این کار به صورت روزانه و براساس سازوکار تسویه حساب روزانه انجام می‌شود.
- پیمان آتی یک قرارداد توافقی بین طرفین است اما در قرارداد آتی باید قرارداد مراحل خاص و تعیین‌شده خود را پشت سر بگذارد.
هدف از بستن قرارداد آتی چیست؟
قراردادهای آتی معمولا با دو هدف پوشش ریسک (Hedging) و سفته‌بازی (Speculation) بسته می‌شوند که در ادامه این دو هدف را بررسی می کنیم:
- مصونیت از ریسک
قراردادهای آتی این امکان را برای خریدار و فروشنده فراهم می کنند که از شر خطرهایی که امکان دارد گریبان کالای مورد نظر آنها را در آینده بگیرند، خلاص شوند. به عنوان مثال فرض کنید قیمت بیت کوین در حال حاضر 10000 دلار باشد و شخص الف پیش‌بینی می‌کند که قیمت بیت کوین طی ماه‌های آینده رشد خواهد کرد. در این میان شخص الف به عنوان خریدار یک قرارداد آتی با تاریخ تسویه شش ماهه برای یک بیت کوین و با ارزش 20000 دلار امضا می‌کند. براساس این قرارداد شخص خریدار پول یک بیت کوین را پرداخت کرده و بیت کوین مورد نظر را در تاریخ سر رسید دریافت خواهد کرد.
جهت دریافت آخرین اخبار به خانواده همتاپی بپیوندید
این مسئله برای فروش یک ارز دیجیتال نیز صدق می‌کند؛ فروشنده نیز با تکیه بر پیش بینی خود از بازار و قیمت ارز دیجیتال در آینده می‌تواند وارد این حوزه شود و با اطمینان از ثابت بودن یا کاهش قیمت ارز دیجیتال چنین قراردادهایی را امضا کند.
عدم اطمینان از اتفاقات پیشرو یکی از مهم ترین دلایلی است که افراد و شرکت ها از قراردادهای آتی در معاملات خود استفاده می کنند. در واقع آنها با استفاده از قراردادهای آتی ریسک نوسانات قیمت را کاهش می دهند.
- سفته‌بازی
استفاده از قراردادهای آتی این امکان را برای خریداران فراهم می‌کند که با تکیه بر تحلیل و پیش بینی‌های افزایش قیمت ارزهای دیجیتال در آینده، سود بدست آورند. در مقابل یک فروشنده نیز می‌تواند با فرض اینکه قیمت ارز دیجیتال مورد نظرش در آینده کاهش می‌یابد، با عقد یک قرارداد آتی دارایی دیجیتال خود را با قیمت بالاتری به فروش برساند و با کاهش قیمت دوباره آن را خریداری نماید.
ساز و کار توافق قرارداد آتی چیست؟
زمان اتمام یک قرارداد آتی، آخرین روزی است که فعالیت‌های مبادله مرتبط با این قرار داد انجام می‌شوند. این بدان معناست که تریدها متوقف شده و قراردادها تسویه خواهند شد. برای تسویه قراردادهای آتی دو سازوکار اصلی وجود دارد:
-
تسویه فیزیکی
روشی است که در آن دارایی مورد نظر طرفین قرارداد در تاریخ سررسید و با قیمت از پیش توافق شده بصورت مستقیم مبادله می‌شود. فروشنده می‌بایست دارایی را به خریدار تحویل دهد.
-
تسویه نقدی
روشی است که در آن دارایی مورد نظر به صورت مستقیم مبادله نمی‌شود. در مقابل، یکی از طرفین قرارداد مبلغی که برابر با ارزش دارایی مورد نظر می‌باشد را به دیگری پرداخت می‌کند. برای مثال در قراردادهای آتی فروش نفت، به جای رد و بدل شدن بشکه‌های نفتی پول نقد بین طرفین مبادله می‌شود.
قراردادهای آتی که بصورت نقدی تسویه می‌شوند نسبت به قراردادهایی که بطور فیزیکی تسویه می‌شوند دردسر کمتری دارند به همین دلیل از محبوبیت بیشتری برخوردارند. در عین حال در قراردادهایی که نقدی مبادله می‌شوند امکان دستکاری در قیمت دارایی مورد نظر وجود دارد. این نوع دستکاری در بازار با عنوان انفجار قیمت نهایی شناخته می‌شود. عبارت انفجار قیمت نهایی فعالیت‌های تریدینگ غیرمعمول را بیان می کند، که در آن وقتی قراردادهای آتی به تاریخ سررسید خود نزدیک می‌شوند، عمدا دفترهای سفارش را از هم گسیخته و مختل می‌کنند.
استراتژی‌های خروج از قراردادهای آتی
بعد از بسته شدن قراردادهای آتی سه اقدام مهم وجود دارد که تریدرهای آتی می‌توانند انجام دهند:
-
موازنه کردن (Offsetting)
این اقدام بدان معناست که تریدر آتی یک تراکنش در جهت مخالف و به اندازه ارزش تراکنش قبلی خود ایجاد می‌کند. بنابراین اگر یک تریدر دارایی خود را با پنجاه قرارداد آتی فروخته باشد، آنگاه با ایجاد یک موضع طولانی مدت می‌تواند موضع اولیه خود را خنثی کند. تنها کافی است که ارزش هر دو قرارداد یکسان باشند. استراتژی موازنه کردن به تریدرها این امکان را می‌دهد که قبل ازرسیدن به تاریخ سررسید متوجه سود و زیان آن شوند و در نهایت اقدامات لازمه را انجام دهند.
-
تمدید قرارداد (Rollover)
این روش زمانی استفاده می شود که یک معامله گر قصد دارد بعد از موازنه موضع قرارداد آتی اولیه خود، یک موضع قرارداد آتی جدیدی را باز کند و تاریخ انقضا آن را طولانی‌تر کند.
-
تسویه (Settlement)
در صورتی که هر کدام از تریدرهای آتی موضع خود را موزانه یا تمدید نکنند، قرارداد در تاریخ سررسید تسویه می‌شود که در این صورت طرفین قرارداد می‌بایست دارایی خود را براساس موضع خود مبادله کنند.
قرارداد آتی بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال
تا به اینجا با قراردادهای آتی و نحوه کار آنها آشنا شدید. یکی از ویژگی‌هایی که در اکثر قراردادهای آتی دیده می‌شود، استفاده از آنها در حوزه کالاهای فیزیکی می‌باشد. با بیان این مطلب شاید از خودتان بپرسید چگونه می‌توان از این قراردادها در ارتباط با بیت کوین استفاده کرد؟
قراردادهای آتی بیت‌کوین، همان قراردادهایی هستند که در آن به جای کالاهای مختلف از بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال استفاده می‌کنند. در قرارداد آتی بیت‌کوین، حتما لازم نیست ارز بیت‌کوین داشته باشید. با پیش‌بینی روند بازار و نوسانات قیمت بیت کوین در چند ماه آینده می‌توانید قرارداد آتی مدنظر خود را منعقد کنید. در واقع قراردادهای آتی بیت‌کوین بر سفته‌بازی متکی هستند و جزو معاملات پر ریسک به شمار می‌آیند.
در قراردادهای آتی بیت کوین نیز مانند هر قرارداد دیگری قیمت بصورت توافقی تنظیم می‌شود. بنابراین خریدار با پیش‌بینی صعودی بودن روند قیمت و فروشنده با تکیه بر تحلیل خود مبنی بر نزولی بودن قیمت این قرارداد را امضا می‌کنند. تغییرات قیمت در آینده می‌تواند باعث سود یک طرف و ضرر دیگری شود.
دسته دیگری از قراردادهای آتی وجود دارد که در آنها سرمایه‌گذاران در ابتدا و زمانیکه قیمت پایین است، قرارداد آتی را امضا می‌کنند، سپس با افزایش قیمت کالا در اواسط دوره قرارداد، تصمیم می‌گیرند قرارداد آتی خود را به قیمت بالاتری به خریداری دیگر بفروشد؛ در واقع یک سرمایه‌گذار ابتدا یک قرارداد خرید (لانگ) و بعد از آن قرارداد آتی فروش (لانگ) امضا کرده و از این طریق کسب درآمد می‌کند.
قراردادهای آتی در بازارهایی مانند بیت کوین که نوسان قیمت بسیار زیاد است می‌تواند بسیار سودمند باشد. سرمایه‌گذاران با استفاده درست از این قراردادها و آگاهی از بازار می‌توانند خطرات سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهند و با حفظ سرمایه خود سود کسب کنند.
قراردادهای بدون سررسید (Perpetual Contracts) بیت‌کوین
قراردادهای بدون سررسید یا قراردادهای دائمی اگرچه مفهومی شبیه به قراردادهای آتی دارند اما در جزئیات متفاوت می‌باشند:
- تاریخ سررسید یا تسویه قرارداد در آنها وجود ندارد.
- در چنین قراردادهایی می‌توانید از اهرم‌هایی تا 100 برابر استفاده کرد.
در قراردادهای بدون سررسید بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال، تاریخ انقضای قرارداد ذکر نشده است. به همین دلیل قیمت پایه و خصیصه‌های مرتبط با تسویه آن نیز تعریف نشده است. در این قراردادها مفهومی تحت عنوان تامین وجه تعریف می‌شود قراردادهای بدون سررسید تامین وجه بر مبنای 8 ساعت تعریف می‌شود. اگر قیمت صعودی باشد خریداران می‌بایست تامین وجه فروشندگان را انجام دهند و اگر قیمت روند نزولی داشته باشد این فروشندگان هستند که وظیفه تامین وجه خریداران را باید انجام دهند.
قراردادهای آتی بیت‌کوین و ارزهای دیجیتال چه مزایایی برای بازار دارند؟
قراردادهای آتی مزایای زیادی برای بازار ارزهای دیجیتال دارد و به یکی از ابزارهای مناسب برای سرمایه‌گذاری در این حوزه تبدیل شده است. در ادامه برخی از مزایا این ابزار سرمایه‌گذاری را بررسی می‌کنیم:
-
ریسک دستکاری بازار را به حداقل می‌رسانند
بازار قراردادهای آتی برخلاف خرید بیت‌کوین ارزش برابری برای دارایی‌ها موردنظر تعیین می‌کند که به آن قیمت نشانه‌گذاری شده می‌گویند. این قیمت، معمولا براساس شاخص قیمت‌ها در چندین صرافی مختلف تعیین می‌شود. به همین دلیل می‌تواند از ایجاد نقدینگی ناعادلانه در بازار و دستکاری قیمت جلوگیری کند.
-
نیازی به ذخیره و جابجایی ارز دیجیتال ندارید
یکی از مهم‌ترین موانع پیشروی افراد برای ورود به بازار ارزهای دیجیتال پیچیدگی‌های موجود در این حوزه می‌باشد. مفاهیمی مانند کیف پول‌های ارز دیجیتال، ذخیره سرد و گرم ارزهای دیجیتال و کلید خصوصی و عمومی از جمله مواردی است که اغلب برای تازه واردان به این حوزه پیچیده است. این مشکلات با استفاده از قراردادهای آتی که تقریبا مشابه قراردادهای سنتی انجام می‌شوند تا حد زیادی برطرف می‌شوند.
-
وجود آپشن‌های دائمی فراوان
برخی از صرافی‌های ارز دیجیتال مانند OKEx امکان انجام قراردادهای دائمی را برای کاربران خود امکانپذیر می‌سازند. برای این دسته از قراردادهای آتی، تاریخ انقضا تعیین نمی‌شود. این بدان معناست که قرارداد به صورت دائمی فعال است و معامله‌کننده می‌تواند وضعیت معاملات خود را تغییر دهد.
-
کارمزدهای کمتری نسبت به معاملات خود دریافت می‌کنند
کارمزد ناشی از معاملات روزانه ارزهای دیجیتال اغلب به مقادیر قابل توجهی می‌رسد و معمولا از کارمزد افتتاح قراردادهای آتی بیشتر است.
-
امکان کسب درآمد در بازارهای نزولی
یکی از مهم‌ترین مزیت‌هایی که قراردادهای آتی در اختیار کاربران قرار می‌دهند، فروش استقراضی ارزهای دیجیتال می‌باشد. از آنجایی که قیمت بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال نوسانات زیادی دارند، معامله‌کنندگان با استفاده از قراردادهای آتی می‌توانند در بازار نزولی به فروش استقراضی بپردازند و در بازار نزولی نیز کسب سود کنند.
تاثیر قراردادهای آتی بر قیمت بیت کوین و ارزهای دیجیتال
از آنجایی که میزان سودی که سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال با استفاده از قراردادهای آتی بدست می‌آورند بیشتر است، بدیهی است که با عرضه این قراردادها در کوتاه مدت قیمت بیت کوین افزایش خواهد یافت. برای مثال عرضه قرارداد آتی بیت کوین توسط CBOE، قیمت این ارز دیجیتال افزایش یافت. به طور کلی می توان گفت عرضه قراردادهای آتی برای بیت کوین می تواند تسهیل کننده افزایش قیمت این ارز دیجیتال باشد. این موضوع می تواند برای هر ارز دیجیتال دیگری نیز صادق باشد.
ترجمه و جمع‌آوری: واحد خرید و فروش ارزهای دیجیتال مجموعه همتا پی
