بلاک چین ارزهای دیجیتال شبیه به جانوران پیچیده‌ای هستند که بطور مداوم در حال رشد، دگرگونی و افزودن ویژگی‌های تازه به خود می‌باشند. ایجاد هر تغییری در بلاکچین یک ارز دیجیتال با موافقت همه اجزای سیستم انجام می‌شود. هنگامی که زمان اعمال تغییرات فرا می‌رسد بلاکچین درگیر فرآیندی می‌شود که با عنوان فورک کردن معرفی می‌شود.
همانطور که می‌دانید، اطلاعات ثبت شده بر روی بلاکچین غیر قابل تغییر می‌باشد و هنگامی که یک بلاکچین شروع به کار می‌کند، تا زمانیکه برای کاربران قابل قبول باشد کسی نمی‌تواند آن را متوقف کند. برای ایجاد یک ارز دیجیتال (CryptoCurrency) برنامه‌نویسان یک سری کد را روی بلاکچین پیاده سازی می‌کنند و براساس این کدها قوانین و پروتکل‌های هر ارز دیجیتال تعیین می‌شود. بلاکچینها براساس همین پروتکل‌ها به فعالیت خود ادامه می دهد.
اکنون سوال این است اگر گروهی با این قوانین مخالف باشند چه باید کرد؟ اگر شبکه ارز دیجیتال دچار مشکل شود چه باید کرد؟
وقتی گروهی از برنامه‌نویسان با قوانین یک ارز دیجیتال مخالف باشند و یا اینکه شبکه ارز دیجیتال با مشکلاتی روبرو شود که حل آن ضروری باشد. برنامه‌نویسان می‌توانند با بروزرسانی یا ایجاد یک بلاکچین جدید این مشکل را برطرف نمایند. به این فرآیند اصطلاحا فورک گفته می‌شود.
فورک یا انشعاب از پروژه‌های برنامه نویسی ریشه گرفته شده است و به بروزرسانی یک نرم افزار گفته می‌شود. در حوزه ارزهای دیجیتال زمانی اتفاق می‌افتد که شبکه به دو قسمت تقسیم شود.
چرا فورک ایجاد می‌شود؟
فورک‌ها معمولا به چند دلیل مختلف ایجاد می‌شوند که در زیر به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
-
برای برطرف کردن اختلافات فنی رمز ارزها
بیت کوین کش (Bitcoin Cash) یکی از فورک‌های معروف بیت کوین است که به واسطه اختلاف نظر جامعه درباره مقیاس پذیری بیت کوین ایجاد شده است. سرعت پایین و کارمزد بالای تراکنش‌های بیت کوین باعث نارضایتی گروهی از برنامه‌نویسان و ماینرهای بزرگ بیت کوین بود. آنها با ایجاد تغییرات گسترده در قوانین و افزایش سایز بلاک‌های بیت کوین این مشکل را برطرف کردند و نسخه بروز شده‌ای از پروتکل را ارائه دادند.
-
برای جلب اعتماد و اعتبار از دست رفته سرمایه‌گذاران
در سال ۲۰۱۶، تنها یک اتریوم (Ethereum) وجود داشت اما پس از هک DAO و سرقت میلیون‌ها دلار سرمایه کاربران، توسعه‌دهندگان اتریوم برای جلب اعتماد مجبور شدند فورک اتریوم را ارائه دهند. بنابراین اتریوم فورک شد و بیشتر جامعه اتریوم به این شبکه منتقل شدند. اتریوم کلاسیک نامی بود که برای فورک اتریوم انتخاب شد و در حال حاضر در بازار ارزهای دیجیتال خرید و فروش می‌شود.
-
افزودن ویژگی و قابلیت‌های جدید به آن
شبکه بلاکچین باید در طول زمان بروزرسانی شود تا در مقابل خطراتی که ممکن است آن را تهدید کند ایمن باشد.
انواع فورک
فورک دو نوع اصلی دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم:
-
سافت فورک
سافت فورک (Soft Fork) فورک‌هایی هستند که با نسخه قبلی سازگار (Backward Compatible) می‌باشند. این بدان معنی است که اعضایی که نرم افزار خود را بروزرسانی نکرده‌اند هم می‌توانند در اعتبار سنجی و تایید تراکنش‌ها شرکت داشته باشند. برای پیاده سازی یک سافت فورک تنها لازم است اکثریت اعضای شرکت کننده نرم افزار خود را بروزرسانی کنند به همین دلیل پیاده سازی سافت فورک بسیار آسان‌تر از هاردفورک می‌باشد.
اگرچه در سافت فورک اعضای شرکت کننده می‌توانند با بروزرسانی یا بدون بروزرسانی نرم‌افزار به فعالیت خود در شبکه و تشخیص بلاک‌های جدید ادامه دهند. اما این عدم بروزرسانی به تدریج بر فعالیت این شرکت کنندگان تاثیر می‌گذارد.
برای مثال هنگامی که اندازه بلاک‌ها از ۱ مگابایت به ۸۰۰ کیلوبایت تغییر کند. نودهایی که نرم افزار خود را بروزرسانی نکرده‌اند می‌توانند تراکنش‌های جدید را مشاهده کنند اما اگر بخواهند بلاک جدیدی را به زنجیره اضافه کنند نمی‌توانند، چرا که بلاک توسط شبکه رد می‌شود. در واقع سافت فورک یک مکانیزم ارتقاء تدریجی می‌باشد که با ایجاد محدودیت برای نودهایی که نرم افزار خود را بروزرسانی نکرده‌اند آنها را مجاب می‌کند که برای ادامه فعالیت این کار را انجام دهند.
-
هارد فورک
هارد فورک حاصل تغییرات نرم افزاری می‌باشد و با نسخه قدیمی سازگاری ندارد (not backwards compatible). هنگامی که در پروتکل یک ارز دیجیتال تغییراتی ایجاد شود و این تغییرات منجر به ایجاد یک کوین جدید با بلاکچین جدید شود هاردفورک اتفاق افتاده است. در مواردی هم ممکن است هاردفورک انجام شود اما کوین جدید ایجاد نشود. در هاردفورک تمام نودها (Node) ملزم هستند برای شرکت در فرآیند تایید و اعتبارسنجی تراکنش‌ها نرم‌افزار خود را بروزرسانی کنند. اگر نودی بروزرسانی را انجام ندهد، از شبکه جدا می‌شود و دیگر نمی‌تواند تراکنش‌های جدید را تایید کند و نودهای آپدیت شده دیگر بلاک‌های تولید شده توسط آن را نمی‌پذیرند.
اگرچه هاردفورک باعث ایجاد یک بلاکچین جدید با قواعد و پروتکل‌های متفاوت می‌شود اما همچنان سابقه تراکنش‌های انجام شده در زنجیره قبلی را به رسمیت می‌شناسد؛ بنابراین کاربری که صاحب مقداری ارز دیجیتال در بلاکچین قدیمی بوده است در بلاکچین جدید نیز همان مقدار ارز دیجیتال را در اختیار دارد.
بیت کوین کش و اتریوم کلاسیک نمونه‌هایی از هاردفورک یک ارز دیجیتال می‌باشند.
انواع هاردفورک
-
هاردفورک برنامه‌ریزی شده (Planned Hard Forks)
هاردفورک برنامه ریزی شده، بروزرسانی است که از ابتدای راه‌اندازی پروژه در نقشه راه آن بیان شده است. در یک هاردفورک برنامه‌ریزی شده تغییرات در سطح پایه شبکه و در راستای قابلیت‌ها و ویژگی‌های بلاکچین می‌باشد. تمام شرکت‌کنندگان با رهبری توسعه‌دهندگان اصلی نرم‌افزار خود را بروزرسانی کرده و به زنجیره جدید نقل مکان می‌کنند. در این فورک کوین جدید ایجاد نمی‌شود اما زنجیره قبلی از بین می‌رود.
اتریوم: هاردفورک‌های اتریوم (Ethereum) از این نوع می‌باشند. برای مثال طبق برنامه از پیش تعیین شده بیزانس فاز اول آپدیت اتریوم 2 بود که با هدف بهبود مقیاس‌پذیری و یکپارچه‌سازی تراکنش‌های خصوصی در سال 2017 انجام شد.
مونرو: سال 2017 در شبکه اتریوم هاردفورکی با هدف اضافه شدن حلقه‌ی معاملات محرمانه (RCT) برای بهبود حریم خصوصی و امنیت شبکه انجام شد.
-
هاردفورک بحث‌برانگیز (Contentious Hard Forks)
هارد فورک بحث برانگیز به دلیل وجود اختلاف نظر بین اعضای شبکه رخ می‌دهد و باعث می‌شود برخی از شرکت‌کنندگان، زنجیره جدیدی که به نظرشان عملکرد بهتری دارد را با اعمال تغییر عمده در کد اصلی ایجاد کنند.
بیت کوین کش: هاردفورکی که گروهی از توسعه‌دهندگان با هدف بهبود مقیاس‌پذیری شبکه بیت کوین و با افزایش اندازه بلاک‌ها از 1 مگابایت به 8 مگابایت ترتیب دادند. این کار باعث ایجاد کوین جدیدی به نام بیت کوین شد. این هاردفورک با افزایش سرعت پردازش تراکنش‌ها و کاهش کارمزد آنها برخی از مشکلات شبکه بیت کوین را رفع کرد.
قیمت بیت کوین به دلار |
اتریوم کلاسیک: شبکه اتریوم برای خنثی کردن تاثیرات هک DAO که در یکی از برنامه‌های کاربردی‌اش اتفاق افتاد دچار هاردفورک شد. بسیاری از توسعه‌دهندگان اتریوم و شرکت‌کنندگان با آن موافقت کردند. تعدادی از اعضای شبکه که با این هاردفورک موافق نبودند نرم افزار خود را بروزرسانی نکردند. بلاکچین مورد تایید این دسته از اعضا به اتریوم کلاسیک معروف می‌باشد.
-
سکه‌های مشتق شده (Spin-off Coins)
پروتکل بیت کوین متن باز می‌باشد. این بدان معناست که افراد می‌توانند به این کدها دسترسی داشته باشند و با تغییر در این کدها ارز دیجیتال با ویژگی‌های جدید ایجاد کنند. برای مثال لایت کوین فورکی از بیت کوین با ویژگی‌های زیر می‌باشد:
- زمان ایجاد یک بلاک در لایت‌کوین 2.5 دقیقه است در حالی که در بیت‌کوین 10 دقیقه می‌باشد.
- الگوریتم مورد استفاده در لایت‌کوین، اسکریپت (Scrypt) است در حالی که در بیت‌کوین از الگوریتم SHA256 استفاده می‌کنند.
- بیشینه سکه‌های موجود (Max Supply) در لایت‌کوین 84 میلیون واحد است در حالی که یک‌چهارم این عدد در بیت‌کوین وجود دارند.
مزایا و معایب هارد فورک
مزایا
- کاهش مشکلات فعلی شبکه و افزایش سرعت آن
- ایجاد ارز دیجیتال جدید
معایب
- ایجاد تفرقه و شکاف در جامعه علاقه‌مندان به ارزهای دیجیتال
- انجام یک هارد فورک، ممکن است باعث نوسانات قیمتی بالایی شود.
بعد ایجاد یک هاردفورک جدید چه اتفاقی در بازار ارز دیجیتال می‌افتد؟
پس از آنکه یک فورک جدید در شبکه بلاکچین ایجاد شد، شبکه به دو بخش مجزا تقسیم می‌شود و در شبکه سه حالت مختلف ممکن است رخ بدهد که در زیر به آن اشاره می‌کنیم.
- یکی از بلاکچینها بر دیگری مسلط می‌شود و مورد استقبال افراد زیادی قرار می‌گیرد. در این حالت اگر سکه جدید تولید شود ممکن است قیمت پایین‌تری داشته باشد.
- هر دو بلاکچین جدید مورد استقبال قرار می‌گیرند؛ بنابراین آنها با تعداد کاربران تقریبا یکسان و به طور مستقل به فعالیت خود ادامه می‌دهند. سگویت (SegWit) می‌تواند مثال خوبی برای این نوع فورک‌ها باشد.
- در حالت سوم هر دو بلاکچین مورد استقبال افراد زیادی قرار می‌گیرند؛ اما یکی از آنها محبوبیت بیشتری نسبت به دیگری دارد. به عنوان مثال می‌توان به بیت‌کوین کش اشاره کرد که در کنار بیت‌کوین به طور مستقل به کار خود ادامه می‌دهد؛ اما به اندازه آن مشهور نیست.
هر سه رویداد بالا هنگام پس از یک هاردفورک ممکن است رخ دهد. اگر هاردفورکی منجر به ایجاد سکه جدید شود اتفاق سوم محتمل‌تر خواهد بود.
تاثیر فورک‌ها بر قیمت ارزهای دیجیتال چگونه است؟
هرکسی می‌تواند با تغییر در کدهای اصلی بیت کوین فورک جدیدی از این ارز دیجیتال را ارائه کند. اما در اینجا موضوع بحث فورک‌های بزرگ و اساسی مانند بیت کوین کش و بیت کوین گلد می‌باشند که توسط بسیاری از غول‌های بزرگ حوزه ارزهای دیجیتال حمایت می‌شوند.
فورک‌های اساسی می‌توانند سرنوشت یک ارز دیجیتال را تغییر داده و عاملی برای تثبیت قدرت یا نابودی آن باشند.
تصور کنید شخصی صاحب 1000 بیت کوین باشد. این شخص اخبار و رویدادهای مرتبط با بازار ارزهای دیجیتال را بخاطر تاثیراتی که روی سرمایه او دارد مرتبا دنبال می‌کند. این شخص فورک و هاردفورک را به خوبی می‌شناسد و می‌داند طی این فرآیند ارز جدیدی به نام بیت کوین کش بوجود می‌آید. از آنجایی که کیف پول ارز دیجیتال این شخص از ارز دیجیتال بیت کوین پشتیبانی می‌کند، این شخص به ازای 1000 بیت کوین، 1000 بیت کوین کش دریافت می‌کند. این کار به او انگیزه می‌دهد تا پیش از رخ دادن فورک موجودی بیت خود را افزایش دهد و از این طریق بیت کوین کش بیشتری بدست آورد.
قبل از رخ دادن فورک در شبکه یک ارز دیجیتال اغلب قیمت افزایش می‌یابد، پس از آن ارزش ارز مورد نظر به دلیل تقسیم ارزش آن بین دو زنجیره کاهش می‌یابد.
ارتفاع بلوک چیست؟
توسعه دهندگان یک ارز دیجیتال معمولا برای اجرای فورک، یک شماره بلاک مشخص را در نظر می‌گیرند. هر چقدر بلاک انتخاب شده از بلاک جنسیس زنجیره فاصله بیشتری داشته باشد پیش بینی دقیق روز و ساعت فورک سخت‌تر خواهد بود و هر چه به زمان فورک نزدیک‌تر شویم تعیین روز و ساعت اجرای فورک راحت‌تر خواهد بود. چرا که نرخ تشکیل بلاک‌های جدید در زنجیره بلاکچین به توان ماینرهای فعال در شبکه بستگی دارد.
توسعه دهندگان با استفاده از معیار شماره یا ارتفاع بلوک زمان بروزرسانی و یا همان فورک بلاکچین را به جامعه ارز دیجیتال اعلام می‌کنند. هنگامی که اندازه بلاک مورد نظر مشخص می‌شود، شبکه برای اجرای فورک تنظیم می‌شود و بلاکچین جدید برمی‌خیزد.
توجه داشته باشید که هر تراکنشی بر روی بلاکچین قدیمی بعد از شماره بلاک تعیین شده انجام شود، در بلاکچین جدید قابل قبول نخواهد بود. بنابراین اگر شما پس از این شماره بلاک ارز دیجیتال بخرید، کوین‌های جدید دریافت می‌کنید. این نکته را در نظر داشته باشید ارزهای دیجیتال خود را در کیف پول‌های مطمئنی که از واحدهای جدید ارز دیجیتال پشتیبانی می‌کنند نگهداری نمایید.
فورک‌های معتبر ملزم هستند قبل از وقوع، کد منبع خود را منتشر کنند تا توسعه دهندگان کیف پول‌ها بتوانند خود را با بازار همراه کنند و از کوین‌های جدید پشتیبانی کنند.
ایجاد یک فورک جدید چه تاثیری روی ماینرها دارد؟
زمانی که یک فورک جدید ایجاد شد ماینرها نیازی به تعویض سخت افزارهای خود نخواهند داشت مگر اینکه دستگاه ماینر خیلی قدیمی باشد و قابلیت‌های جدید را پشتیبانی نکند و تنها می‌بایست دستگاه‌های استخراج ارزهای دیجیتال خود را بروزرسانی کنند و به شبکه جدید متصل شوند. در صورتی که آنها تمایل به استخراج ارز جدید نداشته باشند می‌توانند بدون بروزرسانی به استخراج ارز قدیمی بپردازند.
مشکلات فورک‌های جدید چیست؟
یکی از مشکلاتی که بعد از ایجاد یک فورک، ارز دیجیتال جدید را تهدید می‌کند، عدم استقبال از آن توسط دنبال کنندگان است. به همین دلیل احتمال دارد این ارز دیجیتال جدید اعتبار و ارزشی نداشته باشد. توسعه‌دهندگان نیز برای جلوگیری از چنین رویدادی، زنجیره جدید خود را قبل از انجام فورک، تبلیغ می‌کنند و بهای کمتری برای فروش آن در نظر می‌گیرند. آنها راهکارهای مختلفی را برای مقبولیت ارز دیجیتال خود استفاده می‌کنند تا در نهایت یکی از آنها مورد قبول واقع شود برخی از آنها مانند دیکرد (Decred) کوین‌های خود را به صورت رایگان اهدا می‌کنند.
با وجود آنکه فورک‌ها جزء اجتناب‌ناپذیر دنیای ارزهای دیجیتال به شمار می‌آیند؛ برخی از آنها تنها با هدف کلاهبرداری ایجاد می‌شوند؛ اطلاعات نادرست و تصورات غلط زیادی در مورد فورک‌ها در بین سرمایه‌گذاران زیادی وجود دارد که موجب بدبینی آنها نسبت به این دسته از پروژه‌ها می‌شود.
انواع فورک‌های بیت‌کوین کدام است؟
وقتی برای اولین بار شبکه بیت‌کوین توسط ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) در سال 2009 ایجاد شد به راحتی قابل تغییر بود اما در حال حاضر با گسترش این شبکه اعمال تغییر در شبکه بیت کوین و حل مشکلات متعدد آن نیازمند ایجاد فورک می‌باشد. فورک‌های بیت کوین در واقع بدون اینکه شبکه بیت کوین را به خطر بیاندازند به دنبال حل مشکلات شبکه آن می‌باشند.
- Bitcoin XT
یکی از اولین هارد فورک‌های بیت‌کوین Bitcoin XT است که توسط Mike Hearn در اواخر سال ۲۰۱۴ راه‌اندازی شد. هدف از ایجاد این هاردفورک پردازش 24 تراکنش در ثانیه بود چرا که تا پیش از آن در شبکه بیت‌کوین در هر ثانیه حدود 7 تراکنش پردازش می‌شد. به همین دلیل نیل پیشنهاد داد اندازه بلاک را از ۱ مگابایت به ۸ مگابایت افزایش یابد. این هاردفورک اگرچه در ابتدا مورد استقبال بیش از 1000 نود قرار گرفت اما در حال حاضر یک پروژه بلااستفاده به شمار می‌آید.
- Bitcoin Classic
وقتی هارد فورک Bitcoin XT توسط جامعه ارز دیجیتال رد شد. توسعه‌دهندگان به دنبال ایجاد یک فورک جدید برای بیت‌کوین بودند. آنها در فورک جدید اندازه بلاک را 2 مگابایت افزایش دادند و در اوایل سال 2016 ارز دیجیتال Bitcoin Classic را راه‌اندازی کردند. این ارز دیجیتال در حال حاضر طرفداران اندکی دارد.
- Bitcoin Unlimited
Bitcoin Unlimited با اجازه دادن به ماینرها و نودها برای مشخص کردن اندازه بلاک، آنها را قادر ساخت اندازه بلاکی که می‌پذیرند را تا 16 مگابایت محدود نمایند. این فورک در ابتدا طرفداران بسیار زیادی داشت؛ اما به دلیل اینکه نوع آن توسط توسعه‌دهندگان مشخص نشده است با شکست بزرگی مواجه شد. این فورک در حال حاضر به صورت یک معما باقی مانده است.
- Segregated Witness یا به اختصار SegWit
Peter Wuille توسعه‌دهنده بیت‌کوین کور (Bitcoin Core)، ایده SegWit را در سال 2015 مطرح کرد. در سگویت هدف کاهش اندازه هر تراکنش بیت‌کوین بود تا تعداد تراکنش‌های بیشتری در واحد زمان اجرا شوند. SegWit یک سافت فورک به شمار می‌آید، اما بعد از پیدایش نقش زیادی در تحریک هاردفورک ها داشت.
- بیت‌کوین کش (Bitcoin Cash)
توسعه‌دهندگان در واکنش به SegWit، در آگوست سال 2017 یک هارد فورک جدید به نام بیت‌کوین کش ایجاد کردند. در آن زمان به محض ایجاد بیت‌کوین کش تراکنش‌ها و بلاک‌های بیت‌کوین توسط کیف‌پول‌های بیت‌کوین کش رد شدند. بیت‌کوین کش بزرگ‌ترین هارد فورک بیت‌کوین است. این ارز دیجیتال در حال حاضر چهارمین ارز دیجیتال بزرگ جهان به شمار می‌آید و در آن از بلاک‌های 8 مگابایتی استفاده می‌کنند و پروتکل SegWit را قبول نمی‌کنند.
بعد از ایجاد بیت‌کوین کش 44 فورک دیگر برای بیت‌کوین ایجاد شدند. هر کدام از آنها برای خود طرفدارانی دارند؛ بیت‌کوین گلد (Bitcoin Gold)، بیت‌کوین آی بی سی (ABC Bitcoin)، بیت‌کوین دایموند (Bitcoin Diamond)، بیت‌کوین سوپر (Super Bitcoin) و بیت کور (BitCore) از جمله آنها هستند.
ترجمه و جمع‌آوری: تیم خرید و فروش بیت کوین صرافی ارز دیجیتال همتا پی
